Azərbaycan dünya beşliyində: 6 medalla qayıdan məktəblilərimiz danışırlar

Azərbaycan məktəbliləri beynəlxalq elmi rəqabətdə daha bir uğura imza ataraq bu il Rusiyada keçirilən Yeniyetmələrin Beynəlxalq Elm Olimpiadasından (IJSO 2025) 4 gümüş, 2 bürünc medalla geri dönüblər. 6 nəfərlik komandamız dünyanın elm ənənəsi güclü ölkələrindən olan Rusiya, Çin, Hindistan, Macarıstan, Serbiya, Tayland və digər iştirakçıların arasında ölkəmizi 5-ci pilləyə yüksəldiblər.

Bu uğurun sevincini və yarışın həyəcanını daha yaxından öyrənmək üçün “Azərbaycan müəllimi” komandamızın üzvləri ilə söhbətləşib, onların olimpiada təəssüratlarını, yaşadıqları anları və gələcək elmi planlarını dinləyib.

“5-ci pilləyə yüksəlməyimizdə bir-birimizi yaxşı başa düşməyimiz böyük rol oynadı”

Masazır kənd 3 nömrəli tam orta məktəbin X sinif şagirdi Oğuz Əlili bu il IJSO 2025 səhnəsində qazandığı gümüş medalı sadəcə şəxsi uğur kimi yox, həm də birlik və inamın nəticəsi kimi görür. O, hazırlıq dövrünü xatırlayanda ilk olaraq yollarda keçirdiyi uzun saatlar yadına düşür. Deyir ki, bəzən ən çətin şey məhz dərslərin deyil, həmin yolların öhdəsindən gəlmək olurmuş: “Olimpiadanın imtahan mühiti çox rahat, “ev kimi” bir atmosfer idi. Bu il rekord nəticə göstərməyimizin, yəni dünya miqyasında 5-ci pilləyə yüksəlməyimizdə bir-birimizi yaxşı başa düşməyimiz və anlaşmağımız böyük rol oynadı. Əsasən, fərqli fənn sahələri üzrə bir-birimizə kömək olur, çətin tapşırıqları birlikdə həll edirdik”.

Oğuz hələ gələcəkdə hansı sahəni seçəcəyinə tam qərar verməsə də, içindəki ən aydın istək insanlara xeyir gətirən bir işlə məşğul olmaqdır. IJSO 2025 onun üçün bir növ işıq olub: seçəcəyi sahələrin dərinliyini anlamağa, elmin necə böyük və çoxşaxəli dünya olduğunu görməyə kömək edib.

O bu olimpiadada komanda işi öyrənib, beynəlxalq dostluqlar qurub, müxtəlif ölkələrdən gələn yaşıdlarının düşüncələri ilə tanış olub. Deyir ki, olimpiada boyunca öyrəndiyi ən əsas anlayış beynəlxalq olimpiadaların əlçatmaz olmadığı idi. Düzgün hazırlıq, səbir və ardıcıl çalışmaqla istənilən nəticə mümkündür.

Türkiyə Dəyanət Vəqfi Bakı Türk liseyinin IX sinif şagirdi Mehdi Həbibzadə IJSO 2025 komandasının tərkibinə düşənə qədər keçilən mərhələləri xatırlayir: Respublika üzrə RFO qalibləri içindən başlayan seçim, ardınca onlayn dərslər, sonra yenidən imtahanlar, sonra canlı hazırlıq… Hər addım bir növ süzgəc idi və Mehdi bu süzgəclərdən keçə-keçə elmin ona nə qədər yaxın olduğunu daha yaxşı görüb.

Hazırlıq dövrü onun üçün həm maraqlı, həm də bir az çətin olub. Kimya-biologiya təmayüllü respublika liseyində qaldıqları o bir aylıq intensiv dərs mərhələsini “həyatımın ən maraqlı günləri” adlandırır. Yeganə çətinlik ailədən ayrı düşmək imiş. Təcrübələr, laboratoriya məşğələləri, fizika-kimya-biologiya dərsləri ona yarışın ruhunu daha da sevdirib.

Mehdi gələcəkdə tibb və texnologiyanın kəsişdiyi biotexnologiya və biotibbi mühəndisliyi sahəsini seçmək istəyir: “IJSO mənim üçün beynəlxalq universitetlərə aparan yolun ilk cığırını açdı. Orada yüksək səviyyəli elm adamları ilə tanış oldum və gələcək sahəm haqqında daha dərin biliklərə yiyələnmə şansı qazandım.

Ümumiyyətlə, yarış yüksək səviyyədə təşkil olunmuşdu. Təşkil edilən ekskursiyalar, universitet, elmi kitabxana ilə tanışlığımız, Rusiya tarixini və mədəniyyətini öyrənə bildiyimiz etnopark gəzintimiz mənim üçün olduqca yaddaqalan oldu”.

Mehdinin ən çox vurğuladığı məqam isə yarışdakı münasibətlərdir. Rəqib ölkələrdən gələn yüzlərlə şagirdin bir-birinə bu qədər isti, hörmətlə yanaşması ona çox təsir edib.

“Vətənimi təmsil etmə qüruru bu həyəcana qalib gəlməyə kömək etdi”

Praktiki mərhələnin komanda şəklində keçirilməsi, digər mərhələlərdə isə öz komanda yoldaşları ilə belə rəqib olmaq - bunlar ona komanda olmağın nə demək olduğunu daha dərindən yaşadıb. Deyir ki, komanda olmaq sadəcə sualları bölmək deyildi, ölkədən çıxandan Vətənə qayıdana qədər bir-birini daşımaq, birinin çətinliyini o birinin dərdi kimi qəbul etməkdir: “Olimpiada əvvəlki illərdən öz çətinliyi ilə fərqlənirdi. Sözsüz ki, həyəcanlı idim. Lakin Vətənimi təmsil etmə qüruru bu həyəcana qalib gəlməyə kömək edirdi.

Yarışın praktiki mərhələsində "birimiz hamımız üçün" devizi ilə yarışırdıq. Bizimlə birgə gedən komanda liderlərimiz də bizə bu yolda çox dəstək oldular. Hər zaman özümüzü doğma ailəmizin yanında kimi hiss etdirirdilər”.

Mehdi üçün bu olimpiada həm də böyük bir mesaj olub: inkişaf etmək üçün dünya ilə bir arada olmaq lazımdır: “Mən” deyil, “biz” olmaq və bu birlikdən doğan gücün haralara gedə biləcəyini görmək. Fərqli ölkələrdən qazandığı dostluqlar isə onun üçün yarışın ən dəyərli mirasıdır.

O, Azərbaycan komandasının tarixdə ilk dəfə bu olimpiadanı ilk beşlikdə bitirməsini qürurla vurğulayır və ürəyində xoş bir arzu gizləyir: gələn il qızıl medal qazanılacaq!

Mehdinin keçmiş uğurları da bu yolun təsadüfi olmadığını göstərir. Ekologiya və baytarlıq klublarında aktivlik, beynəlxalq riyaziyyat və ingilis dili yarışlarında qızıl-gümüş medallar, şagirdlik illərindən gələn texnologiya marağı… Bütün bu uğurların fonunda Mehdi gələcəyi barədə çox sakit, amma inamla danışır: yaxşı biotexnoloq və genetik mühəndis olmaq, böyük genetik problemləri kökündən həll edən layihələrdə çalışmaq istəyir.

Türkiyə Dəyanət Vəqfi Bakı Türk Liseyinin X sinif şagirdi Mikayıl İbrahimli üçün elm artıq bir neçə ildir ki, tanımaq, araşdırmaq, daha dərinə getmək zövqüdür. 9-cu sinifdən kimya fənni üzrə Respublika fənn olimpiadalarında iştirak edən Mikayıl bu dəfə özünü daha böyük bir səhnədə göstərmək şansı əldə edib: Yeniyetmələrin Beynəlxalq Elm Olimpiadasında Azərbaycanın 6 nəfərlik komandasının üzvü kimi.

Mikayılın sözlərinə görə, bu yarış ona elmin müxtəlif qollarının bir-birinə necə bağlı olduğunu göstərib. Fizika, kimya və biologiyanın bir yerdə işlədiyi tapşırıqlar ona sanki elmin görünməyən iplərinin necə birləşdiyini hiss etdirib. Bu fənlərin hər birini ayrı-ayrılıqda sevirdi, amma IJSO onları bir vahid kimi görməyi öyrədib.

O, gələcəyini dərman kimyası kimi sahədə görür. Kimyəvi maddələrin insan sağlamlığına təsirini, dərmanların hazırlanma mexanizmlərini öyrənmək istəyir. Yarışdan qayıdarkən artıq bir çox şeyə qərar vermişdi. Qarşıda gedəcəyi yol aydındır və o yol elmə, araşdırmaya, insanlara fayda verəcək biliklərə uzanır.

BDU-nun nəzdindəki “Gənc İstedadlar” liseyinin IX sinif şagirdi Fidan Həşimova bu ilin beynəlxalq elm sınağından bürünc medalla qayıdıb. Onun hekayəsi sürətli hazırlıq, sıx temp və bir az da inadkarlığın hekayəsidir.

Komanda oktyabrda formalaşanda Fidan artıq bilirdi ki, qarşıdakı yol asan olmayacaq. Mövzuların çoxluğu və müxtəlifliyi ilk baxışdan bir az qorxuducu görünürdü. Kimya onun özünü rahat hiss etdiyi sahə idi, amma fizika və biologiyadan bir az çətinlik çəkirdi. Bu çətinliyi keçmək üçün mövzuları qruplaşdırdı, ardıcıllıq qurdu, müəllimlərin dəstəyini diqqətlə dinlədi. Hər gün bir az daha irəliləməklə yavaş-yavaş çətin olan fənləri də öz ritminə saldı.
Hərçənd gələcək peşəsi barədə qəti qərar verməyib, amma kimyaya olan marağının onu bu sahəyə doğru aparacağına özü də hiss edir.

“Qazandığımız uğurda komanda ruhunu aktiv saxlamağımız böyük rol oynadı”

Fidan yarışın təşkilatçılığı və mühiti barəsində də danışır və qeyd edir ki, hər şey yüksək səviyyədə təşkil edilmişdi: “Yarış boyunca həm rəqabət, həm də dostluq atmosferini yaxından hiss etmək mümkün olurdu. Müxtəlif ölkələrin təmsilçiləri ilə istər yarış haqda, istərsə də ümumi söhbətlər, müzakirələr aparmaq həqiqətən çox dəyərli idi. Komandanın ruhu isə ayrıca bir hekayədir. Qazanmış olduğumuz uğurda komanda ruhunu aktiv saxlamağımızın rolu danılmazdır. İstər hazırlıq prosesində, istərsə də yarış dövründə bir-birimizə ürək-dirək verməyimiz, çətinliyimiz olduğu anda bir-birimizə dəstək olmağımız və nəzərə çarpmayan fəqət yenə də böyük təsiri olan bir çox əməl ruh yüksəkliyini təmin etməyimizə kömək oldu”.

Olimpiada boyunca Fidanın yaddaşında ən parlaq iz qoyan şey yeni isə tanışlıqlar olub. Öz hekayəsi ilə gələn uğurlu gənclərlə söhbətlər onda yeni düşüncə istiqamətləri açıb.

Astara rayonu Pensər kənd 2 nömrəli tam orta məktəb-liseyin X sinif şagirdi Rəsul Şahverdiyev biologiya sevgisini təkcə dərsliklərlə yox, hədəfləri ilə də sübut edir. Özünə qoyduğu əsas məqsəd aydındır: Beynəlxalq Biologiya Olimpiadası – IBO-da iştirak etmək və orada adını göstərmək. Bu hədəfə doğru atdığı addımlar da bir o qədər ardıcıl və düşünülmüşdür.

Yeniyetmələrin Beynəlxalq Elm Olimpiadasına (IJSO) gedən yol isə daha fərqli şəkildə başlayıb. Rəsulun sözlərinə görə, bu həvəsi onda elə olimpiadaçı dostları yaradıb. Onların təkidi, dəstəyi ilə o, sentyabr seçmələrinə qatılıb və nəticədə Azərbaycanı təmsil edəcək altı nəfərlik komandanın üzvü seçilib. 
Rəsul imtahanda uğurla çıxış edərək gümüş medala yiyələnib. O söyləyir ki, bu yarışda topladığı təcrübə qarşıda onu gözləyən böyük hədəfə aparan yoldur: “IJSO 2025-də topladığım təcrübə IBO imtahanına aparan yolda əvəzsiz bir mərhələ oldu. Komanda olaraq 4 gümüş və 2 bürünc medal əldə edərək dünya ölkələri arasında möhtəşəm bir nəticə – 5-ci yeri qazanmağımız bizim üçün böyük motivasiya oldu”.

Bərdə şəhər Akademik Zərifə Əliyeva adına texniki fənlər təmayüllü liseyin X sinif şagirdi Hidayət Quliyev isə bürünc medalın sahibi olub.  Onu olimpiadaya aparan yolun çətinliyindən söz açan Hidayət bildirir ki, fizika, kimya və biologiya fənlərini mükəmməl səviyyədə bilmək tələb olunurdu: “Seçmə imtahanlarını keçdikdən sonra bizə həm müəllimlər, həm də keçmiş olmipiada qalibləri dərs keçdilər. Olimpiadanın çətin tərəfi odur ki, fizika, kimya və biologiyanı – hər 3 fənni olimpiada səviyyəsində bilmək lazımdır. Həm praktiki, həm nəzəri, həm də qapalı suallar olmaqla, 3 dəfə imtahan vermişik”.

Olimpiadadan qələbə ilə qayıdan Hidayət xüsusilə vurğulayır ki, builki suallar əvvəlki illərdən daha çətin və vaxtaparan olub. Baxmayaraq ki, o bu yarışdan üzüağ çıxaraq medalla təltif edilib, praktiki fizika sualları onun xeyli vaxtını aparıb: “Xüsusilə praktikada fizika suallarının çox az olması imtahanı mənim üçün daha çətin etdi. Nəticə olaraq, bürünc medal qazana bildim. Olimpiada, məncə, əla təşkil olunmuşdu. Həm maraqlı keçdi, həm də çox şey öyrəndim”.

Hidayətin sözlərinə görə, olimpiadanın bir üstünlüyü də onda olub ki, olimpiada ərzində digər ölkələrdən gələn iştirakçılarla ünsiyyət yaratmaq imkanı qazanıb. Bunun sayəsində texnologiya, incəsənət və digər sahələr üzrə də ətraflı məlumat əldə edib.

Medalçı məktəblimizin ən böyük arzusu isə gələcəkdə beynəlxalq fizika olimpiadasında iştirak edərək ölkəmizə medalla qayıtmaqdır.